شرایط بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور سال 1400

شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور سال 1401

• مطابق با بخش اول بند (ب) تبصره 2 قانون بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان آور، داشتن حداقل 20 سال متوالی و یا 25 سال متناوب اشتغال در کار‌های سخت و زیان آور که افراد در هر مورد حق بیمه مزبور را نیز به صندوق تأمین اجتماعی پرداخت کرده باشند، بدون شرط سنی می‌توانند درخواست خود را به ادارات کار و امور اجتماعی استان‌ها جهت طرح در کمیته‌های استانی ارائه کنند.
• مطابق قانون تفسیر جز (1) بند (ب) سابقه پرداخت حق بیمه در کار‌های سخت و زیان آور به هر میزان، قبل یا بعد از اشتغال در مشاغل عادی به ازای هر سال سابقه یک و نیم (1.5) سال محاسبه خواهد شد، در این خصوص شرط سنی لحاظ می‌شود.
• اگر افراد 20 سال سابقه متوالی و یا 25 سال سابقه متناوب پرداخت حق بیمه در یک شغل سخت و زیان آور داشته باشند، حقوق بازنشستگی به آن‌ها پرداخت می‌شود.

 مشاغل سخت و زیان آور

 مشاغل سخت و زیان آور:

• کارهای سخت و زیان آور کارهایی است که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده که در اثر اشتغال کارگر (بیمه شده) تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت های طبیعی (جسمی و روانی ) در وی ایجاد می گردد که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن می باشد.
• تعیین سخت و زیان آور بودن مشاغل بر حسب درخواست کارگر، کارفرما، تشکل ها، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون-کار و رفاه اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی در هر کارگاه با بررسی سوابق، انجام بازدید و بررسی شرایط کار توسط کارشناسان بهداشت حرفه ای وزارت بهداشت-درمان و آموزش پزشکی و بازرسان کار وزارت تعاون-کار و رفاه اجتماعی و با تایید توسط کمیته های بدوی و تجدید نظر استانی موضوع این آیین نامه انجام می گیرد.
• بنابراین برای تعیین اینکه یک شغل جزء مشاغل است یا خیر نیاز به رای کمیته ذکر شده است.

چه مشاغلی جزء مشاغل سخت می‌باشند؟ 

مشاغل سخت 1:  کار در معادن

• اعم از تحت الارضی یا سطح الارضی که ایجاب می نماید کارگران در تونل ها و راهروهای سر پوشیده به استخراج بپردازند.

مشاغل سخت 2:   کار استخراج

• شامل جدا کردن یا منفجر ساختن مواد از سطح کار، حمل مواد عملیات مربوط به انفجار، اداره تأسیسات آب و برق در داخل معدن و به طور کلی هر گونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگر در تونل ها، راهروها یا میله های معدن انجام وظیفه نماید، می باشد.

مشاغل سخت 3: کار در مخازن سربسته

•  حفر قنوات و چاه ها و فاضلاب ها و تونل های زیر زمینی در این دسته قرار می‌گیرند.

مشاغل سخت 4: کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب

•    تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره های مشغول به کار و کار مستمر در مجاورت کوره های ذوب به نحوی که کارگر در معرض مستقیم حرارت یا بخارات زیان آور متصاعد از کوره باشد.

مشاغل سخت 5: کار در بعضی کارگاه‌های نام‌برده شده:

• کارگرانی که ‎مستقیماً و مستمراً در امرتولید در کارگاه های دباغی، سالامبورسازی و روده پاک کنی اشتغال دارند و کار مستمر در گندابروها، جمع آوری، حمل و دفن زباله شهری.

مشاغل سخت 6: کار در دامداری‌ها و طیور

•  کار کارگرانی که مستمراً به امر جمع آوری و انتقال و انبار کردن کود (نظافت مستمر طویله، اصطبل، سالن های پرورش طیور) در واحدهای دامداری و طیور اشتغال دارند.

مشاغل سخت 7: کار درارتفاع

• کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع بیش از پنج متر از سطح زمین بر روی دکلها، اتاقک های متحرک، داربست ها و اسکلت ها.

مشاغل سخت 8: کار در دکل‌های برق

•   کار مداوم برروی خطوط و پستهای انتقال برق با فشار شصت و سه کیلوولت و بالاتر.

مشاغل سخت 9: مشاغل مربوط به آسفالت خیابان‌ها

•  مشاغل شن پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ پاشی.

مشاغل سخت 10: مشاغل جوشکاری

•  عملیات جوشکاری در داخل مخازن.

مشاغل سخت 11: کار با مواد رادیو اکتیو

•  کارهایی که استمرار آنها موجبات ابتلا به بیماری ها حاصل از اشعه را فراهم می آورد، نظیر کار با مواد رادیواکتیو و قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونساز به تشخیص مراجع ذی صلاح و به استناد قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب جلسه مورخ بیستم فروردین ماه 68 مجلس شورای اسلامی.

مشاغل سخت 12: کار در محل‌های پر فشار

•  کار در محل های با فشار محیط بیش از حد مجاز از قبیل غواصی.

مشاغل سخت 13: کار در محیط‌های پر سر و صدا

•   کار مستمر در محیط هایی که با وجود رعایت مقررات حفاظتی و ایمنی موجبات بیماری های گوشی و یا کری کارگر را فراهم سازد.

مشاغل سخت 14: کار با مواد شیمیایی

•   کار در امور سمپاشی باغات و اشجار و مزارع و ضدعفونی اماکن و طویله ها و آشیانه های مرغداری در زمان سمپاشی.
•   کار کارگرانی که مستقیماً در امر تولید و ترکیب سموم و حشره کش ها اشتغال دارند در زمان انجام کار.

مشاغل سخت 15: کار در محیط‌‌ها خاص

•  کار با وسایل دارای ارتعاش درحدی که برای سلامتی کارگر زیان آور باشد.
•   مستند به ماده 11 آیین نامه اجرایی تبصره (2) الحاقی ماده 76 قانون تامین اجتماعی، موضوع تصویب نامه هیات وزیران در سال 86، شغل خبرنگاری صراحتاً به عنوان مشاغل سخت و زیان آور عنوان شده است و مصادیق آن طی مصوبات هیات وزیران در سال 83 تصریح شده است.
•    طبق اصلاحیه مجلس شورای اسلامی، رانندگان حمل و نقل بار و مسافر درون و بین شهری، راهداران و رانندگان وزارت راه و شهرسازی در جاده های کشور مشمول مشاغل سخت و زیان آور می شوند. طبق این مصوبه، قانون بیمه اجتماعی رانندگان حمل و نقل بار و مسافر بین شهری مصوب 1379 اصلاح گردید. توجه شود که مشمولان این قانون مکلف به پرداخت چهار درصد سهم کارفرما به صورت نقد و اقساط هستند.

 شرایط بازنشستگی مشمولان مشاغل سخت و زیان آور

الف) شرایط بازنشستگی برای مردان

1.  داشتن 50 سال سن و 30 سال سابقه. {(سابقه کار سخت و زیان آور  ضرب در  یک و نیم ) + سابقه کار عادی}
2. داشتن 55 سال سن و 20 سال سابقه. {(سابقه کار سخت و زیان آور  ضرب در  یک و نیم) + سابقه کار عادی}
3. داشتن 35 سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.

ب) شرایط بازنشستگی برای زنان

1. داشتن 45 سال سن و 30 سال سابقه. {سابقه کار سخت و زیان آور ضرب در  یک و نیم)  + سابقه کار عادی}
2. داشتن 55 سال سن و 20 سال سابقه. {سابقه کار سخت و زیان آور ضرب در  یک و نیم)  + سابقه کار عادی}
3. داشتن 35 سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.
4.  داشتن 20 سال سابقه کار و 42 سال سن، با 20 روز حقوق بازنشسته می شوند.

در صورتیکه شغل کارگر جزء مشاغل سخت باشد، چه شرایط دیگری باید احراز شود؟

شرط ذیل به منظور ارائه درخواست متقاضی جهت بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور الزامی است:

• بیمه شدگانی که حداقل 20 سال سابقه کار متوالی یا 25 سال سابقه کار متناوب و پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور را دارا باشند، بدون شرط سنی می توانند درخواست بازنشستگی از سازمان تامین اجتماعی نمایند.

منظور از توالی و تناوب اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور چیست؟

1- ایام زیر چنانچه در فواصل اشتغال به کارهای سخت و زیان آور واقع شود، به عنوان سابقه اشتغال در کارهای سخت و زیان آور محسوب می گردد:

• تعطیلات هفتگی
• تعطیلات رسمی
• ایام استفاده از مرخصی استحقاقی
• ایام استفاده از مرخصی بابت ازدواج یا فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان به مدت3 روز با دریافت دستمزد در مورد مشمولان قانون کار
• ایام استفاده از مرخصی استعلاجی یا استراحت پزشکی اعم از اینکه حقوق ایام مزبور توسط کارفرما پرداخت شود و یا اینکه بیمه شده از غرامت دستمزد ایام بیماری استفاده کرده باشد.

2- ایام و موارد زیر چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کارهای سخت و زیان آور واقع شود موجب زایل شدن توالی اشتغال وی در کارهای سخت و زیان آور نمی گردد:

• ایام خدمت وظیفه سربازی (دوران ضرورت و احتیاط) مشروط بر اینکه بیمه شده حداکثر تا دو ماه پس از پایان خدمت به کار سابق خود برگشته و یا اینکه در کار دیگری که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار شده باشد و همچنین ایام آماده به خدمت
• دوران توقیف بیمه شده در صورتی که منتهی به محکومیت وی نگردد و یا اینکه کارفرما بر اساس تکلیف قانونی حقوق دوران مزبور را به بیهم شده پرداخت نماید.
• ایام حالت تعلیق که به واسطه عوامل قهریه طبیعی و یا حوادث و مخاطرات اجتماعی (مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش سوزی) که خارج از اراده کارفرما و بیمه شده بوده و در نتیجه آن کارگاه به طور موقت تعطیل می گردد.
• ایام استفاده از مقرری بیمه بیکاری مشروط بر اینکه بیمه شده قبل از اتمام و یا بلافاصله پس از اتمام دوره مزبور در مشاغلی که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار شده یا طبق این آیین نامه بتواند بازنشسته شود.
• ایام خدمت در جبهه که به تایید مراجع ذی صلاح رسیده باشد.
• دوران اسارت یا محکومیت سیاسی که بیمه شده براساس آن به عنوان آزاده شناخته شده باشد.
• ایام بلاتکلیفی بیمه شده که مستند به آرای صادره از سوی هیات های حل اختلاف و یا سایر مراجع قانونی منجر به پرداخت حقوق ایام مزبور شده باشد.
• ایام استفاده از غرامت دستمزد ایام بیماری که در فاصله زمانی 1354.10.5 تا 1359.4.1 واقع شده باشد.
• غیبت غیرموجه حداکثر به مدت 10 روز در سال در مورد کارگاه های مشمول قانون کار یا براساس مقررات انضباطی، تخلفاتی و یا استخدامی مربوط در کارگاه های غیرمشمول قانون کار که منجر به اخراج، انفصال موقت و یا دایم نشده باشد.

3- ایام و موارد ذیل چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کارهای سخت و زیان آور واقع شود توالی اشتغال او را از بین برده و موجب تناوب اشتغال وی می گردد:

• استفاده از مرخصی بدون حقوق به هر منظور و تحت هر عنوان
• اخراج، استعفاء، انفصال و بازخریدی
• غیبت غیرموجه بیش از (10) روز در هر سال در کارگاه های مشمول قانون کار یا براساس مقررات انضباطی، تخلفاتی و یا استخدامی مربوط در کارگاه های غیرمشمول قانون کار که منجر به اخراج، انفصال موقت و یا دایم شده باشد
• اشتغال در کارها و مشاغل عادی
• اشتغال در حرف و مشاغل آزاد
• بیمه اختیاری
• بیکاری بدون دریافت مقرری بیکاری

ساعات کار و اضافه کاری در مشاغل سخت و زیان آور

مطابق ماده 52 قوانین کار، ساعات کاری در مشاغل سخت نباید بیشتر از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته باشد. طبق ماده 61 قانون کار، اضافه کاری در این مشاغل ممنوع است.